Tại cuộc họp, lãnh đạo TKV nhận khuyết điểm trong chỉ đạo, điều hành và cho biết kiên quyết xử lý đối với... các đơn vị cấp dưới.
"Thủ tướng bảo dừng, chúng tôi tuân thủ"
Một trong những vấn đề nhức nhối là nguồn than lậu lên đến 10 triệu tấn, lấy từ đâu ra, vẫn chưa được lãnh đạo ngành than làm thoả mãn các cơ quan báo chí.
Theo báo cáo của TKV thì trong cả năm 2007, trong tổng số than sản xuất của toàn TĐ là 45,49 triệu tấn, thì sản lượng than khai thác của các điểm lộ vỉa được giao cho Cty CP đầu tư thương mại dịch vụ (Cty thương mại) tại 12 điểm với sản lượng vẻn vẹn 802.000 tấn, bằng 1,76% tổng sản lượng. Quý I/2008, lượng than khai thác lộ vỉa cũng chỉ có 196.000 tấn, bằng 1,62% tổng sản lượng toàn tập đoàn (trên 12 triệu tấn).
Việc xuất khẩu lậu than qua đường tiểu ngạch, cho đến lúc này, theo ông Trần Xuân Hòa - TGĐ TKV - vẫn chưa thể khẳng định có bao nhiêu từ nguồn than "thổ phỉ" (than khai thác trái phép) và có bao nhiêu từ nguồn ăn cắp trực tiếp từ các kho than chính ngạch.
Lãnh đạo ngành than cho biết: Hiện nay, chính ngành than cũng đang chờ các lực lượng chức năng làm rõ nguồn gốc số than được thu giữ trên 104 tàu than ở cửa khẩu Vạn Gia.
"Nếu chúng tôi có được các thông tin từ cơ quan chức năng phát hiện các cán bộ quản lý có hiện tượng thông đồng trong việc lấy than đầu nguồn, thì chúng tôi sẽ thi hành kỷ luật, cách chức ngay".
Tuy nhiên, không phải ngành than không biết và không thấy, một số vụ chính ngành than đã phát hiện sai phạm, như vụ Xí nghiệp khai thác, chế biến và kinh doanh than thuộc Cty thương mại đã để 58 xe ngoài TKV mang phiếu vận chuyển nội bộ của XN chở than trên quốc lộ 18A (là khu vực TKV đã cấm vận chuyển than), việc để nhiều lò, điểm khai thác than trái phép trong ranh giới mỏ và ranh giới quản lý mặt đất của các Cty mà chưa lập lại trật tự cũng là kẽ hở để than lậu trà trộn với than chính ngạch.
Việc ưu ái khi giao quá nhiều điểm mỏ lộ vỉa cho Cty thương mại thuộc TKV quản lý và khai thác, trong khi năng lực quản lý, sản xuất yếu kém đã tạo kẽ hở cho than lậu hoành hành dưới hình thức làm thuê vận chuyển, bóc gỡ đất đá đã được Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải trong cuộc họp với ngành than ngày 26.4 yêu cầu phải đình chỉ ngay việc khai thác tận thu của Cty này.
Song, phát biểu trước báo chí, ông Trần Xuân Hoà khẳng định: "Chúng tôi đang phải đánh giá lại mặt được, chưa được của Cty này để... kiểm điểm và rút kinh nghiệm, nhưng trước áp lực của Chính phủ, bảo dừng thì chúng tôi tuân thủ".
Tôi sẽ kiểm điểm trình Thủ tướng
Trong thông báo kết luận của Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải về vấn đề xử lý các bất cập của ngành than, đã chỉ ra: Một trong những nguyên nhân cơ bản dẫn đến tình trạng lộn xộn trong khai thác, vận chuyển than là do TKV đã buông lỏng quản lý khai thác trong ranh giới mỏ, để các Cty thành viên ký hợp đồng với nhiều doanh nghiệp tư nhân san gạt, bốc xúc, vận chuyển và khai thác tận thu than thiếu chặt chẽ...".
Trả lời câu hỏi của các phóng viên về việc lãnh đạo TKV xác định trách nhiệm đến đâu? Cả ông Trần Xuân Hoà và ông Đoàn Văn Kiển đều nhận trách nhiệm. Ông Hoà cho biết: "Hội đồng quản trị đã có chỉ thị yêu cầu từ Ban giám đốc đến lãnh đạo các đơn vị thành viên làm kiểm điểm, trung tuần tháng 5 chúng tôi sẽ có văn bản trình Thủ tướng.
Còn ông Đoàn Văn Kiển- thì cho rằng, Nhà nước giao cho TKV quyền quản lý, khai thác tài nguyên, nhưng không giữ nổi mỏ, còn để tình trạng than thổ phỉ khai thác, chế biến không kiểm soát được là có trách nhiệm của lãnh đạo TKV. Nhiều năm nay, chúng tôi đã "chiến đấu" và bây giờ còn tiếp tục "chiến đấu".
"Bản thân tôi đã chịu rất nhiều áp lực, nhưng tôi chưa bao giờ chùn bước" - ông Kiển nói. Nếu đúng như lời ông nói thì tình hình diễn biến hiện nay của nạn buôn lậu hàng triệu tấn than thổ phỉ chỉ là do ngành than đã lực bất tòng tâm.
Vì sao không thể ngừng xuất khẩu than tiểu ngạch từ 1.5.2008?
Trả lời câu hỏi của phóng viên, ông Trần Xuân Hoà cho rằng: Sau khi có ý kiến của đồng chí Trương Tấn Sang - Uỷ viên Bộ Chính trị, Thường trực Ban Bí thư và đồng chí Nguyễn Duy Hưng - Bí thư Tỉnh uỷ Quảng Ninh, chúng tôi đã quyết định sẽ dừng XK than tiểu ngạch từ 1.6.2008. Chúng tôi đã có quyết định, từ 15.5, toàn bộ các hợp đồng mà hiện 9 DN XK tiểu ngạch đang xuất sẽ chuyển giao về cho TĐ xuất trực tiếp.
Tuy nhiên, có ý cho rằng, vì sao không ngừng ngay trong tháng 5 mà phải sang đến tháng 6 là cần có lộ trình. Hiện các khách hàng nhập khẩu than tiểu ngạch chuyển sang NK chính ngạch cũng cần thời gian mở L/C. Hơn nữa, hiện chỉ có khoảng 10% tàu than có thể vận tải chính ngạch, 90% còn lại không đủ điều kiện để chạy chính ngạch".
Quỳnh Trang - Công Thắng
