Bảo hiểm xây dựng và lắp đặt: Dư địa lớn nhưng khó đặt chân

Những dự án xây dựng lớn sẽ triển khai với tổng vốn đầu tư lên tới 150 tỷ USD sẽ là mảnh đất màu mỡ với DN bảo hiểm.

Tiềm năng thị trường kinh doanh bảo hiểm xây dựng và lắp đặt ở Việt Nam còn rất lớn, bởi các doanh nghiệp mới chỉ khai thác khoảng 40%. Mặc dù còn nhiều dư địa, nhưng bước chân vào lĩnh vực này không hề dễ dàng.

Cạnh tranh khốc liệt

Ông Phạm Quế Phong, Phó giám đốc Ban bồi thường Tổng công ty Bảo hiểm Bảo Minh cho biết, nếu hơn 10 năm trước, tỷ lệ tổn thất của bảo hiểm xây dựng và lắp đặt luôn được giữ ở mức dưới 30%, thì trong 5 năm gần đây, tỷ lệ tổn thất đã lên đến trên 70%; riêng năm 2008, tỷ lệ tổn thất xấp xỉ 100%. Với tỷ lệ tổn thất cao, cộng với chi phí khai thác thì các doanh nghiệp bảo hiểm hầu như không có tích lũy. Đây là vấn đề đáng báo động. Nguyên nhân chính, theo ông Phong, bên cạnh vấn đề rủi ro do thiên tai, thì khâu quản lý rủi ro của các doanh nghiệp bảo hiểm vẫn còn bất cập, như sản phẩm chưa đa dạng. Ngoài ra, số lượng doanh nghiệp tham gia tăng nhanh, nhưng chất lượng dịnh vụ còn thấp, bởi cán bộ chuyên trách vừa thiếu vừa yếu, nhiều nhân viên tư vấn bán hàng chưa được qua đào tạo, đội ngũ giám định bồi thường thiếu kinh nghiệm, công ty giám định và tính toán tổn thất thiếu chuyên nghiệp…

Trong khi đó, chưa có điều khoản và biểu phí chuẩn trong lĩnh vực này. Điều này khiến các công ty bảo hiểm cạnh tranh nhau trong việc giảm chi phí kỹ thuật, tăng mức giữ lại quá quy định, thậm chí mở rộng phạm vi bảo hiểm, sửa đổi điều khoản bổ sung, giảm mức miễn thường, tăng chi phí khai thác hoa hồng và môi giới…

Theo ông Phùng Đắc Lộc, Tổng thư ký Hiệp hội Bảo hiểm Việt Nam, hiện trên thế giới, các doanh nghiệp bảo hiểm đều áp dụng điều khoản chuẩn về bảo hiểm trong lĩnh vực xây dựng và lắp đặt, nhưng vì Việt Nam chưa có nên các điều kiện, điều khoản bảo hiểm trong lĩnh vực này của các doanh nghiệp bảo hiểm Việt Nam không giống ai. Hệ quả là các doanh nghiệp "thêm râu thêm ria" dẫn đến việc bồi thường cũng "chết", mà không bồi thường cũng "chết".

Số liệu thống kê cho thấy, phí bảo hiểm giảm hàng năm từ 20% đến 25%. Ông Lộc nhận định, thị trường này đang cạnh tranh rất khốc liệt. Các chi nhánh trong cùng một doanh nghiệp bảo hiểm cũng "sống còn" với nhau.

Một vấn đề khác mà các doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ tại Việt Nam đang phải đối mặt, đó là sự chi phối của các công ty môi giới. "Thị trường Nhật Bản có 33 hãng môi giới bảo hiểm, nhưng doanh thu phí bảo hiểm được thu xếp qua môi giới chỉ chiếm 0,4% tổng doanh thu toàn thị trường bảo hiểm phi nhân thọ năm 2008. Ở Việt Nam, thị trường đang bị chi phối khá mạnh bởi các công ty môi giới, họ thường “thao túng” các dự án lớn, đặc biệt là đối với những dự án có vốn ODA cũng như những dự án có vốn ngân sách cấp", ông Phong nói.

Gấp rút hoàn chỉnh chế độ quản lý

Ngoài những dự án đang triển khai như Đường cao tốc TP. HCM - Long Thành - Dầu Giây, Sài Gòn - Trung Lương, Hà Nội - Lào Cai, Đại lộ Đông tây, Hầm Thủ Thiêm, Cầu Cần Thơ… thì những dự án sẽ triển khai với tổng vốn đầu tư lên tới 150 tỷ USD như các tuyến Metro Hà Nội, TP. HCM; dự án Đường cao tốc Hà Nội - TP. HCM; các dự án phát triển năng lượng hạt nhân tại Bình Thuận… góp phần giúp mảnh đất bảo hiểm thêm màu mỡ để các doanh nghiệp khai thác.

"Tất cả doanh nghiệp bảo hiểm đều mong muốn có được một phần nhỏ trong những dự án này, vì dù nhỏ bé nhưng doanh thu từ những dự án này đem lại cũng đủ để các doanh nghiệp bảo hiểm yên tâm trong một vài năm. Vấn đề còn lại của các doanh nghiệp là phải có một môi trường kinh doanh lành mạnh", ông Phong nói.

Để giảm thiểu tổn thất và những bất cập trong việc cạnh tranh giữa các doanh nghiệp bảo hiểm trong lĩnh vực này, Hiệp hội Bảo hiểm Việt Nam và các doanh nghiệp bảo hiểm đã kiến nghị với Cục Quản lý bảo hiểm - Bộ Tài chính xem xét sửa đổi Luật Kinh doanh bảo hiểm; nhanh chóng xây dựng mẫu đơn bảo hiểm và phí bảo hiểm tiêu chuẩn cho toàn thị trường; tăng cường kiểm tra và có các biện pháp, chế tài, kiên quyết xử phạt đối với những trường hợp cạnh tranh không lành mạnh; kiểm soát chặt doanh nghiệp thua lỗ; kiểm soát tỷ lệ phí với việc bổ sung mục "số tiền bảo hiểm" vào báo cáo định kỳ…

Ông Lộc cho biết, không chỉ doanh nghiệp bảo hiểm, mà chủ đầu tư, chủ dự án, thậm chí UBND các tỉnh cũng đã kiến nghị với Bộ Tài chính sớm ban hành quy tắc điều khoản bảo hiểm xây dựng lắp đặt để những đơn vị này có cơ sở đấu thầu.