Chuyện ở Trung Quốc: Nuôi 1,36 tỷ người

Giờ đây, “tự cung tự cấp” là khái niệm có liên quan đến Triều Tiên nhiều hơn là Trung Quốc. Trên thực tế, Trung Quốc đã được hưởng lợi rất nhiều từ việc dỡ bỏ các rào cản để mở cửa và hội nhập sâu hơn với kinh tế thế giới. Tuy nhiên, nhận định mới được đưa ra bởi Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình cho thấy cho dù mọi thứ thay đổi, những lối suy nghĩ cũ vẫn còn tồn tại. Trong chuyến thăm nông dân ở tỉnh Hà Bắc hồi tháng 7, ông Tập nói: “Chúng ta phải dựa vào chính bản thân mình để đảm bảo an ninh lương thực”.  

 

Đầu những năm 1960, kể cả khi hàng chục triệu người Trung Quốc phải đối mặt với nạn đói, cựu lãnh đạo Mao Trạch Đông vẫn chần chừ không muốn nhập khẩu lương thực. Giờ đây, Trung Quốc đã tham gia rất sâu vào thị trường hàng hóa toàn cầu. Và, không chỉ có một mình Trung Quốc: Nhật Bản và Hàn Quốc cũng nhập khẩu tới 73% lượng lương thực mà họ tiêu thụ. Saudi Arabia nhập khẩu 87%. Tuy nhiên, chính sách chính thức của Trung Quốc vẫn kêu gọi sản xuất nội địa cần phải đáp ứng được khoảng 95% nhu cầu lương thực trong nước. 

 

Đối với nhiều chuyên gia kinh tế, ý tưởng này vô nghĩa. Xét đến những yếu tố như chênh lệch với giá gạo thế giới và lợi thế cạnh tranh của Trung Quốc, nước này nên nhập khẩu lương thực thay vì hi sinh nguồn tài nguyên đất và nước (vốn có hạn) để trồng trọt. Feng Lu – giáo sư đến từ ĐH Bắc Kinh – cho rằng một quốc gia vẫn được coi là tự cung tự cấp nếu có thể kiếm đủ ngoại tệ để nhập khẩu lượng lương thực cần dùng. Năm 1961, Trung Quốc cần phải bỏ ra 25% tổng kim ngạch xuất khẩu để bù đắp sự thiếu hụt lương thực ở trong nước thông qua nhập khẩu. Ngày nay, tỷ lệ giảm xuống chỉ còn 2%. 

 

Ông Lu cũng cho rằng “lương thực” là từ cần được định nghĩa một cách cẩn thận. Trung Quốc hiện đã đạt được mục tiêu 95%, nhưng chỉ là khi không tính đến đậu tương. Hiện nay nước này đang nhập khẩu lượng lớn đậu tương, đặc biệt là từ Brazil và Mỹ. Năm 1999, khối lượng nhập khẩu chỉ là 4,3 triệu tấn nhưng đã tăng lên 58 triệu tấn trong năm 2010 và được dự báo sẽ chạm mốc 90 triệu tấn vào năm 2030. Phần lớn lượng tăng thêm được dùng làm thức ăn trong ngành sản xuất thịt. 

 

Có lẽ nhiều người Trung Quốc vẫn bị ám ảnh bởi những trận đói trong lịch sử hoặc đơn giản là chung thành với ý tưởng của Mao Trạch Đông. Một số người khác lại là bộ phận đi theo chủ nghĩa bảo hộ, cho rằng phải đảm bảo an ninh lương thực, tránh tình trạng lương thực biến thành vũ khí để chống lại Trung Quốc trong thời kỳ chiến tranh.