Cơ hội để nhìn lại…

Thực tế đã và đang diễn ra đối với nhiều định chế trên thế giới cho thấy, nền kinh tế thị trường không thể tự điều chỉnh và tránh khỏi những rủi ro mang tính hệ thống của nó, vì bản thân những định chế tham gia thị trường bị dẫn dắt bởi lợi nhuận và lòng tham, nó có thể bỏ qua các quy tắc đạo đức, bỏ qua biện pháp phòng chống rủi ro… để chạy theo lợi nhuận.

Sự sụp đổ của các định chế tài chính tại Mỹ là minh chứng rõ nét. Chính phủ Mỹ đã phải chi nhiều tỷ USD để quốc hữu hóa, để cứu trợ… Cuộc khủng hoảng kinh tế - tài chính thế giới hiện nay đòi hỏi nhà nước phải giữ vai trò định hướng phát triển cho các khu vực kinh tế, tạo môi trường cạnh tranh lành mạnh cũng như đưa ra các luật lệ để kiểm soát và giảm bớt những nhược điểm của kinh tế thị trường. Tuy nhiên, không thể phủ nhận rằng, nền kinh tế thị trường và sự cạnh tranh đã tạo ra những đột phá và phát triển, do đó cần phải thúc đẩy nền kinh tế thị trường và khu vực kinh tế tư nhân.

Đối với Việt Nam, Nhà nước cần tạo ra môi trường cạnh tranh để thúc đẩy khu vực kinh tế tư nhân phát triển, đưa ra quy hoạch, định hướng cho các ngành nghề. Cần giảm bớt độc quyền nhà nước, giảm bớt đầu tư và ưu ái cho các doanh nghiệp nhà nước để tăng khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp, nâng cao hiệu quả đầu tư. Việc đầu tư tràn lan của các tập đoàn nhà nước, duy trì độc quyền nhà nước trong các lĩnh vực điện, xăng dầu… sẽ gây ra sự trì trệ trong sản xuất, thiệt hại cho người tiêu dùng và không hiệu quả trong hoạt động đầu tư. Bởi việc này làm triệt tiêu tính cạnh tranh, khiến các doanh nghiệp không có động lực để đổi mới sản xuất.

Cần phải tăng cường kiểm soát hoạt động của hệ thống tài chính và các ngân hàng, việc thả lỏng các ngân hàng và hoạt động tín dụng là nguyên nhân gây nên khủng hoảng và lạm phát. Trong hai năm vừa qua, Việt Nam đã chứng kiến sự ra đời ồ ạt của các ngân hàng, trong khi trình độ quản trị ngân hàng còn yếu kém. Vì vậy, cần phải tăng cường giám sát hoạt động của các ngân hàng, giảm bớt số lượng ngân hàng yếu kém. Hoạt động kiểm toán và công bố thông tin tài chính phải được kiểm tra và giám sát chặt chẽ.

Hoạt động đầu tư công, đầu tư của Nhà nước phải được giám sát chặt, tập trung đầu tư vào các "nút thắt" của quá trình phát triển như cơ sở hạ tầng, giáo dục… để từ đó tăng sức cạnh tranh cho nền kinh tế.

Có thể nói, cuộc khủng hoảng hiện nay đã tạo ra cơ hội để thế giới phải xem xét điều chỉnh mô hình phát triển, hướng tới sự phát triển bền vững hơn. Việt Nam cũng đang đối mặt với nhiều khó khăn trong cuộc suy thoái kinh tế lần này. Tuy nhiên, đây cũng là cơ hội để chúng ta tái cấu trúc nền kinh tế, nâng cao khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp, phát triển theo chiều sâu, tránh đầu tư dàn trải, ồ ạt, tránh tăng trưởng GDP mà không tạo thêm giá trị của cải vật chất…