Dự thảo giao dịch chứng khoán trực tuyến: Cần thêm quy định bồi thường khi gặp rủi ro

Hiện nay, ở một số công ty chứng khoán, nhà đầu tư có thể đặt lệnh giao dịch qua internet. Tuy nhiên, do chưa có văn bản hướng dẫn cụ thể, việc đăng ký giao dịch điện tử của nhà đầu tư với công ty chứng khoán còn quá đơn giản, khiến nhà đầu tư bị thiệt thòi, tiềm ẩn nhiều rủi ro. Ông Trần Nguyên Vũ, Phó cục trưởng Cục Tin học và Thống kê (Bộ Tài chính) khẳng định: "Thông tư hướng dẫn sẽ khắc phục được rủi ro cho nhà đầu tư khi tham gia giao dịch điện tử", nhờ dựa trên các nguyên tắc là tự nguyện, tính minh bạch và an toàn, đảm bảo quyền lợi của cá nhân, tổ chức và lợi ích của Nhà nước,  Dự thảo thông tư yêu cầu: "Các công ty chứng khoán phải công bố những rủi ro có liên quan trên bản công bố rủi ro, trên trang thông tin điện tử chính thức của công ty... Những rủi ro được công bố phải bao gồm các rủi ro: trong khi truyền tải qua mạng internet, lệnh giao dịch có thể bị treo, bị ngừng, bị trì hoãn hoặc có lỗi dữ liệu; việc nhận dạng các tổ chức hoặc nhà đầu tư có thể không chính xác, lỗi về bảo mật có thể xảy ra; giá cả thị trường và các thông tin chứng khoán khác có thể có lỗi hoặc sai lệch; các rủi ro khác mà các cơ quan quản lý chứng khoán, các công ty chứng khoán có thể thấy cần thiết phải công bố". Đại diện Công ty chứng khoán Ngân hàng Công thương (IBS) nêu ý kiến: "Thông tư cần phải quy định rõ những rủi ro về khách quan và rủi ro do chủ quan. Rủi ro do khách quan thì công ty chứng khoán có trách nhiệm chứng minh với nhà đầu tư hoặc cơ quan quản lý thị trường, còn những rủi ro do nguyên nhân chủ quan từ phía công ty chứng khoán, Thông tư phải có quy định chế tài xử lý cụ thể".

Giao dịch điện tử cần minh bạch, an toàn để tránh thiệt hại cho nhà đầu tư - ảnh: Trường Sơn

Nếu được ban hành đúng như dự thảo thì tất cả các công ty chứng khoán muốn cung cấp dịch vụ giao dịch chứng khoán trực tuyến đều phải đăng ký lại, với bộ hồ sơ xin đăng ký gồm 11 loại giấy tờ khác nhau như: đơn đăng ký tham gia cung cấp và cam kết tuân thủ quy định pháp luật; danh sách tên và lý lịch của các chuyên gia quản lý hệ thống dịch vụ giao dịch chứng khoán trực tuyến; hợp đồng mẫu về dịch vụ giao dịch chứng khoán trực tuyến với khách hàng, trong đó phải nói rõ các rủi ro; kế hoạch dự phòng cho trường hợp hỏng hóc hệ thống, cho việc truyền tải thông tin, phương pháp giao dịch thay thế và các biện pháp liên quan đến việc khôi phục dữ liệu và hệ thống; giấy chứng nhận về an toàn hệ thống... Ông Nguyễn Mạnh Hùng, Phó tổng giám đốc Sở Giao dịch chứng khoán TP.HCM nêu quan điểm: "Luật quy định các công ty chứng khoán được thực hiện bốn nghiệp vụ, đó là tư vấn, môi giới, tự doanh và quản lý phát hành. Trong nghiệp vụ môi giới, các công ty được phép thực hiện các giao dịch mua, bán chứng khoán cho nhà đầu tư. Giao dịch điện tử là một phương thức của nghiệp vụ môi giới. Vậy cớ gì, phải lập ra quy định và yêu cầu các công ty chứng khoán xin phép?". Theo ông Hùng, "đây là một loại giấy phép con", thủ tục để được cấp loại giấy phép con này lại quá rườm rà, nhiêu khê. 

Dự thảo quy định: để được cấp giấy phép cung cấp dịch vụ, các công ty chứng khoán phải cung cấp báo cáo phân tích tóm tắt và báo cáo thiết kế hệ thống liên quan đến hệ thống giao dịch... Theo ông Nguyễn Mạnh Hùng, quy định này rất vô lý, vì các thông tin trên là bí mật của các công ty. Ông Hùng nhận xét: "Trong khi dự thảo thông tư đưa ra quá nhiều quy định chi tiết, đi quá sâu vào hoạt động của các doanh nghiệp nhưng cái quan trọng nhất thì lại chưa quy định cụ thể, đó là chưa có quy định về trách nhiệm bồi thường cho những thiệt hại có thể xảy ra trong giao dịch điện tử, về các rủi ro cũng chưa nêu trách nhiệm và nghĩa vụ đối với các bên". Ông Hùng đề nghị: "Điều quan trọng nhất là phải ban hành được một mẫu hợp đồng chuẩn, mẫu hợp đồng này có thể do Ủy ban Chứng khoán Nhà nước hoặc một cơ quan pháp luật nào đó ban hành. Có như vậy, khi xảy ra tranh chấp giữa nhà đầu tư và đơn vị cung cấp dịch vụ mới có thể giải quyết được một cách công bằng, minh bạch".