 |
| Hàng nghìn mã cổ phiếu đang giao dịch tại thị trường OTC ồ ạt lên sàn có thể tạo nên sự quá tải. |
Càng gần đến ngày 1/1/2010, nhiều nhà đầu tư, công ty đại chúng (CTĐC) càng băn khoăn về yêu cầu "chậm nhất đến ngày 31/12/2009, các CTĐC phải đăng ký, lưu ký chứng khoán tại Trung tâm Lưu ký chứng khoán - TTLK". Yêu cầu này được nêu tại Công văn số 1044/UBCK-QLPH ngày 04/06/2009 của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước về lộ trình đăng ký, lưu ký cho các CTĐC chưa niêm yết.
Theo quy định tại Điều 32 Quy chế đăng ký, lưu ký, bù trừ và thanh toán chứng khoán ban hành kèm theo Quyết định số 87/2007/QĐ-BTC ngày 22/10/2007 của Bộ Tài chính (Quyết định 87), thì TTLK chỉ thực hiện thủ tục thanh toán/chuyển nhượng liên quan chuyển quyền sở hữu chứng khoán đối với các giao dịch được thực hiện thông qua Sở/TTGDCK. Có thể hiểu rằng, kể từ ngày 1/1/2010, sau khi đăng ký, thì mọi giao dịch cổ phiếu đều phải bắt buộc thực hiện qua một trong 3 sàn là UPCoM, HOSE hoặc HNX. Có một số vấn đề nảy sinh như sau:
Thứ nhất, theo Luật Chứng khoán, không có quy định nào bắt buộc cổ đông của CTĐC khi thực hiện chuyển nhượng chứng khoán (giao dịch) phải thực hiện thông qua Sở/TTGDCK.
Tuy nhiên, với những quy định tại Điều 18.1.6 và Điều 32.4 của Quyết định 87, thì cổ đông CTĐC chưa niêm yết nếu muốn giao dịch sẽ bắt buộc phải thực hiện thông qua thị trường UPCoM hoặc niêm yết tại Sở GDCK TP. HCM và Sở GDCK Hà Nội. Cho dù không có quy định nào cụ thể về vấn đề này, song trên thực tế, TTLK chỉ nhận kết quả giao dịch từ 3 sàn tập trung nêu trên, nên nếu không giao dịch qua 3 sàn trên thì cổ đông đương nhiên không thể sang tên được cổ phiếu như mong muốn.
Như vậy, có thể thấy rằng, việc gắn thủ tục đăng ký chứng khoán với việc quản lý tập trung giao dịch chuyển nhượng/mua bán chứng khoán mặc dù rất thuận cho việc quản lý của các cơ quan quản lý nước, song sẽ lại hạn chế hoặc làm mất quyền của cổ đông về việc tự do thỏa thuận, tự do chuyển nhượng cổ phần được quy định bởi Bộ luật Dân sự, Luật Doanh nghiệp. Điều đáng nói là quy định này tác động mạnh đến quyền tự do quyết định lựa chọn thời điểm lên sàn của các CTĐC sao cho có lợi nhất cho tất cả cổ đông và tổ chức phát hành.
Thứ hai, nhiều cổ đông/nhà đầu tư lo ngại rằng, việc yêu cầu hàng nghìn CTĐC, trong đó có các ngân hàng TMCP, phải đăng ký chứng khoán trước ngày 1/1/2010 và phải tham gia sàn giao dịch tập trung trong một thời gian ngắn như trên sẽ tạo ra sự quá tải cho chính TTLK, Sở GDCK TP. HCM và Sở GDCK Hà Nội.
Ngoài ra, việc này rất có thể tạo nên tâm lý "thừa hàng" cho nhà đầu tư, vì cùng một lúc, hàng nghìn mã cổ phiếu đang giao dịch tại thị trường OTC sẽ ồ ạt lên sàn. Không bàn đến chất lượng các cổ phiếu này, nhưng lượng hàng tăng đột ngột có thể sẽ tác động không tốt đến đà phục hồi của TTCK nói riêng và cả nền kinh tế nói chung.
Những bất lợi này sẽ gây ảnh hưởng không chỉ đối với CTĐC, mà còn ảnh hưởng xấu tới tâm lý của cổ đông/nhà đầu tư. Đặc biệt, đây sẽ là vấn đề lớn đối với các CTĐC nói chung và hệ thống ngân hàng TMCP, loại hình doanh nghiệp đặc thù có huy động số tiền rất lớn từ công chúng và có ảnh hưởng tới hoạt động của nhiều doanh nghiệp và nền kinh tế. Do đó, để tránh những tác động xấu nêu trên, thiết nghĩ cần có cơ chế, lộ trình rõ ràng, bảo vệ quyền lợi của nhà đầu tư, cổ đông và CTĐC.
Thứ nhất, Bộ Tài chính nên xem xét việc giãn tiến độ đăng ký chứng khoán đối với các CTĐC chưa niêm yết, đồng thời tách biệt việc đăng ký chứng khoán tại TTLK với việc buộc cổ phiếu phải thông qua giao dịch tập trung tại 2 sở GDCK mới được thực hiện thanh toán, bù trừ và làm thủ tục chuyển quyền sở hữu tại TTLK như quy định tại Điều 18.1 a và điều 32.4 "Quy chế thanh toán bù trừ" ban hành kèm theo Quyết định 87/2007/QD-BTC ngày 22/10/2007.
Thứ hai, nên có quy định rõ ràng trách nhiệm của TTLK theo hướng: (i) phải đăng ký chứng khoán cho các CTĐC theo Điều 52.1 Luật Chứng khoán; (ii) xác định rõ các cổ đông, nhà đầu tư chứng khoán của CTĐC chưa niêm yết được tự do chuyển nhượng chứng khoán và đăng ký kết quả chuyển nhượng tại TTLK; (iii) TTLK có trách nhiệm đăng ký thay đổi theo yêu cầu của cổ đông/nhà đầu tư (trực tiếp hoặc thông qua công ty chứng khoán.
Thứ ba, tiếp tục hoàn thiện và tăng cường công tác hậu kiểm, có chế tài xử lý nghiêm khắc các tổ chức, cá nhân vi phạm quy định về chuyển nhượng chứng khoán; không nên vì chưa có cơ chế quản lý thích hợp mà hạn chế quyền lợi hợp pháp chính đáng của cổ đông/nhà đầu tư.
