Có thể thấy, ngay cả đến những điển hình của các doanh nghiệp niêm yết (DNNY) trong việc đóng góp thuế TNDN vào ngân sách quốc gia, hay có thể nhìn nhận ở góc độ “những doanh nghiệp hoạt động tốt trong năm 2012” cũng bộc lộ nhiều điểm yếu của mình khi bị đặt trước câu hỏi về khả năng sinh lời, cùng với đó là khả năng chi trả cổ tức cho cổ đông bởi họ là các DNNY.
DNNY có nhiều ưu thế trong hoạt động sản xuất kinh doanh và cạnh tranh so với các đối thủ cùng ngành về khả năng huy động vốn, có nhiều cơ hội mua/bán CP cho cổ đông hơn, thu hút sự chú ý của nhiều đối tác/khách hàng hơn thông qua sự cải thiện về uy tín, tăng giá trị đáng kể cho nhóm cổ đông sáng lập; dễ thực hiện hành vi mua bán/sáp nhập để mở rộng quy mô hoạt động hay tái cơ cấu doanh nghiệp; minh bạch hóa thông tin và có hệ thống quản trị doanh nghiệp tốt hơn.
Tuy vậy, cũng có những hạn chế nhất định mà DNNY phải đối mặt, đó là khả năng dễ bị tổn thương, bị mua/bán không theo mong muốn hoặc phải từ bỏ quyền kiểm soát công ty sau khi được niêm yết. Thêm vào đó, chi phí quản lý công ty cũng tăng hơn để đáp ứng các yêu cầu báo cáo khắt khe dành riêng cho các công ty niêm yết và ban giám đốc, như phải thực hiện và tuân thủ nghiêm ngặt các quy tắc và quy định của cơ quan quản lý, phải duy trì cổ tức và xu hướng tăng trưởng lợi nhuận, nâng cao trách nhiệm giải trình với các các cổ đông công chúng.
Với những điểm mạnh và điểm yếu trên, so với 2011, năm 2012 số lượng DNNY thua lỗ tăng 64,8% (89/375 doanh nghiệp) và tổng giá trị thua lỗ tăng 62,5% (-3.496 tỷ đồng). Trong khi đó, số doanh nghiệp có lãi giảm 10,9% và tổng giá trị lợi nhuận cũng giảm 18,1%. Bảng xếp hạng V1.000 - Top 1.000 doanh nghiệp nộp thuế cao nhất Việt Nam mới được Vietnam Report công bố, cho thấy sinh lời là bài toán quá khó đối với DNNY trong năm 2012.
Số lượng DNNY trong Bảng xếp hạng V1.000 chiếm chưa tới 15%, với số thuế đóng góp tính trên tổng số thuế của 1.000 doanh nghiệp V1.000 chỉ ở mức khiêm tốn 22%, trong đó chủ yếu vẫn là doanh nghiêp thuộc ngành tài chính, ngân hàng, khoáng sản, xăng dầu.
Tuy nhiên, số liệu thống kê của DNNY cho thấy sự khởi sắc trong kinh doanh thể hiện qua sự gia tăng về doanh thu, lợi nhuận trong bán niêm 2013. Theo đó, doanh thu của các DNNY trên cả 2 sàn HSX và HNX trong nửa đầu năm 2013 đã nhích lên đôi chút (hơn 1%) so với năm trước, đạt 362.592 tỷ đồng. So với mức tăng trưởng chung, đây là con số khá thấp, nhưng trong bối cảnh khó khăn như hiện nay đây được coi là tín hiệu khá tích cực.
Hơn thế, mức tăng trưởng lợi nhuận gộp rất ấn tượng đạt gần 19%. Cụ thể, nếu hợp nhất tất cả doanh nghiệp trên sàn với nhau (trừ ngân hàng, chứng khoán và bảo hiểm), lợi nhuận của cổ đông công ty mẹ trong nửa đầu năm 2013 đạt 28.347 tỷ đồng, tăng mạnh 18,8% so với cùng kỳ năm ngoái. Lợi nhuận gộp được cải thiện nhờ chi phí nguyên liệu đầu vào giảm mạnh so với trước đây. Hoạt động tài chính có dấu hiệu khả quan hơn, một phần nhờ giảm chi phí lãi suất. Doanh thu hoạt động tài chính gia tăng đáng kể, đạt 14.090 tỷ đồng, tăng 42,7% so với cùng kỳ. Lợi nhuận sau thuế đã tăng trở lại trong 6 tháng đầu năm 2013 sau 2 năm giảm liên tiếp.
Những tín hiệu này phần nào an ủi giới đầu tư chứng khoán. Nhưng liệu rằng các DNNY có thực sự đã tìm được lối đi riêng cho mình trên con đường sinh lời hay chưa, câu trả lời vẫn còn chờ phía trước. Tuy nhiên, trong bối cảnh thực tại, việc ổn định kinh tế vĩ mô và những hỗ trợ của Chính phủ đối với thị trường tài chính sẽ là động lực để các DNNY nỗ lực hơn nữa cho mục tiêu phục hồi và tăng trưởng trong tương lai không xa.
