Bằng chứng là, sau khi sự kiện 11/9 khiến cả thế giới rung chuyển đã diễn ra được gần 3 tuần lễ, nhưng dựa trên tốc độ xuất khẩu ước thực hiện 10,5% của 9 tháng, Tổng cục Thống kê vẫn cho rằng sẽ không diễn ra các bước “tụt dốc” nói trên, cho nên đã dự báo cả năm 2001 đạt 16 tỷ USD, tương ứng với tốc độ tăng “không tưởng” 10,7%, nhưng thực tế chỉ đạt xấp xỉ 3,8% và đây cũng là một căn cứ rất quan trọng để đưa ra một dự báo “không tưởng” khác là tốc độ tăng GDP cả năm sẽ đạt 7,1% (thực tế chỉ đạt 6,89%), bởi khoản kim ngạch xuất khẩu bị “hụt” so với dự báo gần 1 tỷ USD, tương ứng với 3,05% GDP của năm này.
Trong khi đó, cảnh báo về tác động dây chuyền khiến tốc độ xuất khẩu của nước ta “rơi tự do” dẫn đến sự giảm tốc của nền kinh tế thì bị coi là “lạc lõng”, là dự báo bi quan.
Bức tranh đã rất khác
Không những vậy, kinh tế thế giới và trong nước từ đó đến nay đã chuyển sang trạng thái khiến cho những tác động bất lợi đối với nền kinh tế nước ta còn mạnh hơn rất nhiều.
Trước hết, xét trên tổng thể, cho dù tốc độ tăng trưởng kinh tế thế giới trong năm nay theo dự báo mới nhất của IMF còn cách điểm “đáy” 2001 rất xa (4,1% so với 2,5%), nhưng khoảng cách này của cả ba trung tâm kinh tế thế giới là những thị trường xuất khẩu hàng hoá chủ yếu của nước ta đều không được “đẹp” như vậy, bởi cặp số liệu này của Mỹ là 1,5% so với 0,8%, của Nhật là 1,5% so với 0,2%, thậm chí của khu vực đồng Euro chỉ là 1,6% so với 1,9%.
Rõ ràng, các mảng không sáng sủa này của bức tranh kinh tế thế giới rất có thể làm hỏng mục tiêu tăng tốc xuất khẩu của nước ta, bởi chỉ ba thị trường này hiện đã chiếm một nửa “rổ hàng hoá xuất khẩu”, đặc biệt là thị trường Mỹ với tốc độ tăng đại nhảy vọt 45,7%/năm trong suốt 7 năm qua cho nên đã vươn lên chiếm 21,15% “rổ hàng hoá xuất khẩu” (năm 2001 chỉ mới chiếm 7,09%).
Nhìn từ góc độ thương mại toàn cầu, vẫn theo dự báo của IMF, tuy tình hình cũng không đến nỗi bi đát như năm 2001, bởi tốc độ tăng của thương mại hàng hoá và dịch vụ năm nay vẫn là 6,7% (năm 2001 giảm 3%), nhưng đây là mức tăng “sát đáy” 6,6% của năm 2007 kể từ khi thương mại toàn cầu hồi phục sau sự kiện 11/9 đến nay.
Tuy nhiên, nếu theo dự báo của Ngân hàng Thế giới, thì tình hình bức tranh thương mại toàn cầu năm nay sẽ “tối” hơn hẳn, bởi khối lượng giao dịch sẽ “chạm đáy” chỉ với tốc độ tăng 7,6% so với 9,2% trong năm 2007. Trong bối cảnh như vậy, gần như chắc chắn “đoàn tàu xuất khẩu” của nước ta cũng bị giảm tốc không ít không chỉ do tác động trực tiếp, mà còn do tác động dây chuyền từ các thị trường khác, đặc biệt là thị trường khu vực châu Á do chịu tác động tiêu cực rất lớn từ hai thị trường khổng lồ Âu và Mỹ giống như năm 2001.
Trong khi đó, sự phát triển của nền kinh tế nước ta lại ngày càng phụ thuộc nặng nề vào thị trường thế giới trên hai phương diện. Trước hết, thay vì 47,21% năm 2001, độ mở của nền kinh tế nước ta ở đầu ra xuất khẩu năm 2007 đã tăng đại nhảy vọt lên 68,02%.
Tiếp theo, điều còn quan trọng hơn nhiều chính là ở chỗ, ở thời điểm năm 2001, giá hàng chế tạo giảm ít hơn nhiều so với giá nguyên liệu khiến chúng ta “dễ thở” hơn hẳn, còn hiện nay, “gió đã đổi chiều” khiến chúng ta ngày càng ở vào thế bất lợi.
Không những vậy, về phía trong nước, do lạm phát liên tục đứng ở mức cao trong ba năm trước đó và tăng đột biến trong năm 2007 vừa qua, cộng với áp lực giảm giá của USD so với đồng nội tệ “thời hậu WTO” ngày càng mạnh đang cùng với giá nguyên liệu tăng phi mã tạo ra tác động “kép ba” càng làm cho nguy cơ giảm tốc của “đoàn tàu xuất khẩu” nước ta, và do vậy, ảnh hưởng xấu đến việc thực hiện mục tiêu tăng trưởng kinh tế 8,5-9% của năm nay trở nên rõ ràng hơn.
Nói tóm lại, nếu căn cứ vào tình hình liên kết nội khối trong khu vực châu Á đang gia tăng, cho nên bất chấp việc giảm tốc của cả ba trung tâm kinh tế thế giới, các nước đang phát triển trong khu vực vẫn đạt được tốc độ tăng trưởng ngoạn mục 8,6% trong năm nay để cho rằng sự giảm tốc của kinh tế thế giới ít ảnh hưởng đến nền kinh tế nước ta, thì e rằng đánh giá như vậy là chưa sát với thực tiễn của nước ta, bởi không chỉ “bài học năm 2001” mà chính chúng ta phải trải qua vẫn còn nguyên giá trị, mà kinh tế thế giới và trong nước đã chuyển động theo hướng khiến cho những tác động bất lợi này mạnh hơn hẳn.
Trong bối cảnh như vậy, việc đạt được mục tiêu tăng trưởng cao kỷ lục trong vòng 12 năm trở lại đây thực sự là một thách thức, nếu không có những điều chỉnh ngay từ bây giờ.
