Lạm phát cao có thể trở lại ngay trong tháng 5, tháng 6 nếu không có biện pháp kềm chế hiệu quả - đó là cảnh báo của PGS-TS Trần Hoàng Ngân - Phó Hiệu trưởng ĐH Ngân hàng TPHCM, thành viên HĐ Tư vấn tài chính- tiền tệ quốc gia.
Theo ông Ngân, đã đến lúc Chính phủ cần đánh giá lại hiệu quả và ngăn ngừa tác động mặt trái của gói kích cầu đối với lạm phát.
* Vừa qua, nhiều mặt hàng nội địa và nhập khẩu có xu hướng tăng giá. Xin PGS-TS cho biết, liệu có nguy cơ lạm phát cao xảy ra trong năm nay?
- Nhiều mặt hàng đã và đang có xu hướng tăng giá. Cảnh báo khả năng lạm phát cao bây giờ không phải là quá sớm. Nếu Chính phủ không có biện pháp hợp lý để kềm chế thì lạm phát cao có thể xảy ra ngay trong tháng 5 - tháng 6. Mặc dù trong tháng 4 chỉ số CPI chỉ tăng 0,35%, nhưng so với tháng 4.2008 đã tăng 9,23%.
Giá hàng hoá đang có xu hướng tăng do nhiều nguyên nhân: Kinh tế thế giới đang có dấu hiệu phục hồi và nhiều mặt hàng nhập khẩu tăng giá, xăng dầu cũng tăng. Giá hàng nhập khẩu tăng còn có nguyên nhân tăng tỉ giá và tăng thuế suất một số mặt hàng.
Việc tăng giá điện từ tháng 3 cũng ảnh hưởng đến chi phí sản xuất, làm tăng giá thành sản phẩm. Dư nợ cho vay tại các NH tăng trở lại là tín hiệu tích cực của nền kinh tế, nhưng nếu cho vay tiêu dùng tăng quá nhanh cũng tác động đến giá cả và lạm phát.
Bên cạnh đó, cũng có những nguyên nhân tích cực: Nhóm hàng lương thực thực phẩm tăng giá một phần là do xuất khẩu đạt cao. Gói kích cầu của Chính phủ đã phát huy tác dụng, giúp DN duy trì sản xuất, tạo công ăn việc làm, ngăn chặn đà suy giảm kinh tế, đồng thời có tác động làm tăng tổng cầu, giúp tiêu thụ được hàng hoá.
Trong 4 tháng đầu năm, tổng mức bán lẻ hàng hoá dịch vụ xã hội là 360.000 tỉ đồng, tăng 21,5% so với cùng kỳ năm ngoái. Tuy nhiên, gói kích cầu cũng làm gia tăng lượng tiền lưu thông và tăng bội chi ngân sách, đây là yếu tố đáng quan ngại đối với lạm phát.
* Ông cho rằng gói kích cầu tuy tác động tích cực đến nền kinh tế, nhưng cũng là yếu tố đáng quan ngại. Như vậy có cần điều chỉnh lại?
- Đã đến lúc Chính phủ và các ban, ngành đánh giá, xem xét lại hiệu quả của gói kích cầu, nhằm phát huy những tác động tích cực và ngăn ngừa mặt trái của nó. Đồng tiền hỗ trợ đem lại hiệu quả như thế nào đối với việc giảm giá thành sản phẩm? Các dự án đầu tư công được hỗ trợ từ gói kích cầu có được giám sát chặt chẽ, không lãng phí, thất thoát?
Nếu vốn đầu tư được sử dụng có hiệu quả sẽ không gây lạm phát, ngược lại sẽ làm lạm phát tăng và kéo theo nhiều hậu quả: Tăng bội chi ngân sách, làm phá sản nhiều kế hoạch đầu tư khác, ảnh hưởng xấu đến đời sống xã hội... Do đó, cần xem xét lại nên kéo dài thời gian hỗ trợ lãi suất trong bao lâu, nên tiếp tục hỗ trợ những ngành nào, ngừng hỗ trợ những ngành nào...
Giải pháp kích cầu chỉ nên áp dụng trong ngắn hạn, không kéo dài tạo gánh nặng ngân sách.
* Liệu có xảy ra tình trạng lạm phát cao như năm 2008. Để kiềm chế hiệu quả, theo ông nên chú ý đến những vấn đề gì?
- Có một số vấn đề cần quan tâm trong giai đoạn sắp tới. Trước hết là điều hành tỉ giá ổn định và hợp lý, xoá bỏ tâm lý trông chờ tỉ giá tăng cao và găm giữ ngoại tệ, kiên quyết chống đầu cơ ngoại tệ, dẹp chợ đen ngoại tệ. Cần ngăn chặn việc đầu cơ, tăng giá như đã từng xảy ra trong năm 2008; ngăn chặn việc làm giá, tăng giá không đúng thực chất, chẳng hạn như kê chi phí giá điện, giá xăng dầu lên quá cao và "quên" giảm chi phí hỗ trợ lãi suất.
Đối với xăng dầu, cần lập một quỹ bình ổn giá để tránh phải điều chỉnh giá liên tục, gây ảnh hưởng đến DN. Trong năm nay, nếu lạm phát ở mức 7-8% là hợp lý.
