 |
Sự giảm giá của các mã cổ phiếu lần này không phải là vấn đề giá cả mà là vấn đề lợi nhuận.
Sau khi chỉ số VN-Index lao dốc gần 70% trong năm qua, phần lớn cổ phiếu các công ty đã mất đi hai phần ba giá trị, chỉ số P/E cũng giảm đi tương ứng. Nhưng liệu thị trường có thực sự rẻ như nhiều người nghĩ?
Vấn đề chính là lợi nhuận
Tại thời điểm thị trường trên 1.000 điểm, P/E bình quân của thị trường vào khoảng 25x-30x, có cổ phiếu lên tới 70x-80x. Những cổ phiếu có mức P/E cao nhất liên tục rơi vào nhóm có tính thanh khoản tốt nhất. Đằng sau những quyết định tưởng chừng như “phi lý” đó là sự kỳ vọng lớn của nhà đầu tư vào tiềm năng tăng trưởng của doanh nghiệp nói riêng và nền kinh tế Việt Nam nói chung.
Các cổ phiếu như FPT, PVD, STB, VNM... vào thời điểm đó được nhà đầu tư kỳ vọng có mức tăng trưởng dài hạn 30-50%/năm nên chưa chắc chỉ số P/E 30x-40x đã quá cao nếu kỳ vọng trên được hiện thực hóa trong vòng 5-7 năm.
Chẳng hạn, nếu một cổ phiếu có P/E là 40x tại thời điểm hiện tại và lợi nhuận của công ty tăng trưởng trung bình 40 %/năm thì sau năm năm P/E của công ty chỉ còn khoảng 10,5x, vẫn “rẻ” hơn cổ phiếu khác với P/E 20x, tăng trưởng 10%/năm vì sau năm năm P/E của doanh nghiệp này vẫn ở mức trên 13,5x (bỏ qua khả năng cổ phiếu bị pha loãng).
Tuy nhiên tình hình hiện nay đã khác rất nhiều. Mức độ ảnh hưởng từ sự suy thoái kinh tế toàn cầu ngày càng rõ: các doanh nghiệp thủy hải sản đang phải dừng nhiều hợp đồng lớn, giá trị các loại vật liệu cơ bản giảm mạnh khiến doanh thu giảm theo, cộng thêm vấn đề đánh giá lại hàng tồn kho, thị trường bất động sản chịu nhiều áp lực lớn...
Trong năm 2009 và 2010, tình hình hoạt động của doanh nghiệp khó có thể kịp hồi phục so với những dự tính trước đây. Do vậy, nhiều công ty có khả năng sẽ đưa ra dự báo về doanh thu và lợi nhuận năm 2009 thấp hơn năm 2008 để phản ánh những khó khăn này.
Rõ ràng là sự giảm giá của các mã cổ phiếu lần này không phải là vấn đề về “P” (giá cả) như những đợt thị trường đi xuống trước đây (ở các đợt suy thoái trước, tình hình hoạt động của doanh nghiệp vẫn tốt, chỉ có giá cổ phiếu đi xuống), mà là vấn đề “E” (lợi nhuận).
Như đã phân tích ở ví dụ trên, nếu doanh nghiệp chỉ tăng trưởng dưới 15%/năm và với mức P/E năm 2008 trong khoảng 7x-10x như hiện nay thì giá cổ phiếu cũng không hề rẻ vì 3-5 năm sau P/E cũng không hấp dẫn.
Đúng như chia sẻ của một nhà quản lý quỹ nước ngoài trong thời gian gần đây: “Chúng tôi đang cố gắng hết sức để thuyết phục các nhà đầu tư lớn ở lại với Việt Nam vì với tình hình hiện nay, Việt Nam đang đối mặt với nguy cơ mất đi nhiều lợi thế chủ chốt của một nền kinh tế đang phát triển; khi đầu tư vào các thị trường đang nổi có nhiều rủi ro, các nhà đầu tư thường kỳ vọng vào mức độ tăng trưởng lợi nhuận của doanh nghiệp tối thiểu 20-30%/năm”.
Còn những đợt tái cơ cấu danh mục đầu tư...
Thị trường sẽ còn những đợt điều chỉnh mới để phản ánh sức khỏe của nền kinh tế cũng như tiềm lực của doanh nghiệp trong thời kỳ khủng hoảng. Từ tháng 1 đến tháng 4-2009 sẽ chứng kiến những biến động lớn về giá cổ phiếu của nhiều doanh nghiệp sau khi các thông tin tài chính và kế hoạch kinh doanh năm 2009 được công bố.
Do hầu hết các quỹ đầu tư vào Việt Nam đều là quỹ đóng, các quyết định bán ròng trong thời gian gần đây sẽ được quay vòng lại phần nào trong chu kỳ tiếp theo. Nhà đầu tư đã có nhiều bài học từ sự biến đổi thất thường về kết quả hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp chỉ sau một vài tháng như đối với HPG, FPT, PPC... sẽ phải cân nhắc thận trọng hơn trước khi đưa ra quyết định đầu tư.
Các cổ phiếu với mức tăng trưởng thấp hơn nhiều so với kỳ vọng của nhà đầu tư như VHG, TAC, TLC... có thể sẽ tiếp tục bị điều chỉnh để phản ánh chính xác hơn tiềm năng dài hạn của doanh nghiệp.
Hiện nay có nhiều mã cổ phiếu đang giao dịch với P/E dưới 10x, nhưng có nhiều khả năng sẽ giữ được mức tăng trưởng khá (>20%) trong vài năm tới. Đó sẽ là những cổ phiếu thực sự hấp dẫn vì sau chu kỳ đi xuống lần này, đây sẽ là những cổ phiếu có khả năng bật lại mạnh mẽ nhất khi thị trường đi lên sau này và sẽ là phần thưởng xứng đáng cho các nhà đầu tư kiên nhẫn, có chiến lược đầu tư đúng đắn.
Tuy nhiên, xác định được những cổ phiếu này thường không đơn giản vì rất ít doanh nghiệp có khả năng cung cấp và liên tục cập nhật kế hoạch phát triển dài hạn của mình. Ngược lại, nhiều cổ phiếu hiện nay chỉ giao dịch với P/E 7x-8x nhưng chưa chắc đã rẻ vì nếu những năm sau các công ty này đi xuống 10-30% mỗi năm.
Thị trường thời điểm cuối năm vốn vô cùng phức tạp và tiềm ẩn nhiều rủi ro vì xen lẫn giữa các tính toán của các nhà đầu tư có kinh nghiệm, dài hạn là các cơ hội đầu tư ngắn hạn, lướt sóng. Nhưng thời điểm hiện nay có thể xem là cơ hội tốt để các nhà đầu tư cơ cấu lại danh mục đầu tư bằng cách bán ra những mã ít tiềm năng và mua vào những mã cổ phiếu tốt hơn.
